Facebook, WhatsApp, Instagram, (…) kullanıyorsanız bu yazıyı okumanız gerektiğini düşünüyorum -tabi ki önce bu yazı, daha sonra araştıracağınız diğer yazılar-. Bu yazı özgürlük, mahremiyet ve sosyal medya ilişkisi üzerine derlenmiş birkaç yazıdan oluşacak. Masum görünen sosyal(!) medya uygulamaları/siteleri bizi nasıl izliyor, nasıl pazarlıyor bunu birlikte inceleyeceğiz. Okumaya vakti olmayanları düşünerek genel bir giriş paragrafı yazmaya karar verdim, giriş paragrafından sonra detayları içeren paragraflar ve sonuç olarak tavsiyeler paragrafı olacak; vakti olmayanlar sadece giriş ve sonuç paragraflarını konuyu daha sonra araştırmak üzere şimdilik fikir olsun amacıyla okuyabilirler.
Sosyal(!) Medyayının Mahremiyetimize Saygısı Ne?
Bu sitelerin/uygulamarın gelirlerini hiç incelediniz mi? Facebook gelirlerini araştırırken şöyle bir başlığa denk geldim: Facebook’taki her hesap Zuckerberg’e 9 dolar kazandırdı! Biz ücretsiz üye oluyoruz, ödeme de yapmıyoruz, nasıl para kazanıyor bu sosyal medya? Öyle değil mi? Başlığa bakın her hesap için gelir elde ediliyor. Her yeni üyeliğin tek ortak noktası: Okumadan işaretlenen “Okudum, kabul ediyorum.” seçeneği. Okumadan kabul ettiğimiz o uzun sözleşmede, kişisel verilerimizin işleneceği, cihazlarımızın izleneceği ve ayrıca bu toplanan verilerin ortaklarla paylaşılabileceği yazıyor. “Benim saklayacak bir şeyim yok, ne alıyorlarsa alsınlar.” derken bir daha düşünün: Bizden aldıkları ne varsa, onları en zenginler listesine çıkardı. Siz bile değerinizin farkında değilsiniz, onların farkında olduğu kadar… Evliliğiniz, ilişkileriniz, yıl dönümleriniz, etnik kökeniniz, konumunuz, takip ettiğiniz diziler/filmler/oyunlar, kredi kartı kullanımınız, kullandığınız makyaj malzemeleri, para harcadığınız tüm ürünler, aracınızın markası ve modeli ve daha birçok ciddi bilginizi “Okudum ve kabul ediyorum” diyerek birçok firmayla paylaştınız!
Vakti olmayanlar için bu paragraftan sonrası yukarıda bahsettiklerimiz için detay içeren paragraflar olacak. Mahremiyetiniz ve özgürlüğünüz için vakit bulduğunuzda yazının devamını okuyabilirsiniz veya kendiniz konuyu daha detaylı araştırabilirsiniz, umarım yukarıdaki paragrafta işin ciddiyetini az da olsa özetleyebilmişimdir. Vakti olanlar yazıyı okumaya devam edebilir.
Kullanılan en büyük sosyal medya Facebook olduğu için ve hakkında daha fazla kaynak bulduğum için örneklerin birçoğu Facebook üzerinden olacak, elbette bu diğer sosyal medya platformlarını(Instagram, WhatsApp, Swarm gibi) masum yapmaz, yazıyı okuduktan sonra masum – tehlikeli farkını kendiniz de rahatlıkla görebileceksiniz.
1. Sosyal Medya “Gerçek İsimler” İster.
Birçok platform, kullanıcının gerçek kimliğini bilmek ister ve sık sık sahte kullanıcıları tespit edip hesapları kapatacaklarını açıklarlar. Özellikle “Facebook” bunun için etkin bir uygulamaya sahip, arkadaş listeniz ile sizi teyit eder. Buna neden ihtiyaç duyarlar ki! Örnek:
2. Kişisel Veri Analizi ve Reklam
“Facebook, dijital reklam gelirini iki yılda iki katına çıkardı. Geçen yıl reklam parasıyla 5 milyar dolar kazandı. Bu, tüm dijital reklam gelirlerinin yüzde 10’unu temsil ediyor.” bunu başarmasının altında yatan sebep: Toplanan veriler. Yazdığınız bir yorum, paylaştığınız bir fotoğraf veya gönderdiğiniz bir ifade Facebook tarafından analiz edilir, gerektiğinde istatistikler çıkarılır ve sonuca göre size reklamlar sunulur. Bu reklamlar sizin ilginizi hedefleyen ve sizden bilgi toplamak için kenarda bekleyen küçük kutucuklar olarak karşınıza çıkar.
3. Kişisel Verileri Satabilir
Sosyal medya platformları, ola ki(!) kişisel bilgilerinizi sattıklarını kabul ederlerse; bu defa da anonimleştirerek sattıklarını söylerler. Halbuki “Nasıl bir anonimleştirme?” diye sorulması gerekiyor. Bildiğiniz üzere günümüzün en büyük hilesi, ne yazık ki kelime oyunları. Kelime oyunu olmasa dahi, Stallman bu konudaki görüşünü “Anonimleştirilen veriler, diğer bilgiler kullanılarak tekrar kimlikendirebilirler.” diyerek ifade ediyor. Ayrıca MasterCard ve Facebook arasında yapılan anlaşmayı inceleyebilirsiniz.
4. Sosyal Deneyler
Diğer platformlar için net konuşamayacağım, ancak “Facebook” sosyal deneyleriyle de meşhur. Sizden habersiz, üzerinizde deney yapabilir. “Son zamanlarda sık konuşan bir çifti tespit edip ne zaman sevgili olacaklarına dair deney” bile yaptıklarını söylesem şaşırtırım umarım sizi. Ve daha birçok deney ve özür mesajlarını internette bulabilirsiniz. Bu deneyler elbette mahremiyetinizi tehlikeye atacaktır, bu deneylerin parçası olmayın.
5. Reklamlar için Adınız ve Fotoğrafınız Kullanılabilir
Şimdiye kadar dış reklamlarda denk gelmedim ancak, iç reklamlarda yani oyun ve uygulamaların reklamlarında arkadaşlarınızın oynadığına veya kullandığına dair küçük bir not görmüşsünüzdür.
6. Fotoğraflarınızı Tarar ve Kimlik Tespit Etmeye Çalışır
Fotoğraf eklediğinizde yüzleri tarar ve tanımaya çalışır. Bu fotoğrafların nerede ve hangi bilgilerle saklandığını bilmiyoruz.
7. Mobil Uygulamalar Bizi Gözetliyor
Diğer uygulamarın aldıkları izinlerden de masumiyetleri anlaşabilir ancak burada da Facebook’un mobil uygulaması örneğini vereceğiz. Facebook, mobil uygulamasıyla sadece kendi uygulamasını değil, SMS akışınızı da izler. Ayrıca sadece mobil uygulamalar değil, bu uygulamaların web siteleri de bizi izler.
Faceboook’ta birşeyi yazmaya başladığınızdan itibaren, girdiğiniz tüm karakterler saklanır; siz “Gönder” butonuna basmamış olsanız bile. Ayrıca yapılan son açıklamada fare hareketlerini de takip etmeyi düşündüklerini belirtmişler.
8. Sansür
Yine “Facebook” geliştirdiği bir uygulamayla, ülkelere göre paylaşımları sansürleyebiliyor ve bazen bu sansürlere yeterli açıklama bile yapmıyor. Türkiye’de din paylaşımları sansürlenirken; Çin’de politik paylaşımlar… Bu sansürlerin sadece devletler ve Facebook tarafından kontrol edilebiliyor olması sizce de anormal değil mi? Zuckerberg, bu konuda bir manifesto bile paylaştı: “Facebook artık toplumları şekillendiren bir kuruma dönüşecek.”
İnternetin sansürlenmesi ciddi bir problemdir. İnternet ile özgür, sansürlenemeyecek bir ortam oluşturulmak istenirken bu olayların olması toplumların geleceği için büyük tehlikedir.
9. Asosyal Medya…
- Facebook üzerinde yapılan bilinçsiz paylaşımlar, insan ilişkilerindeki sadakat ve samimiyetin yitirilmesine sebebiyet verebilir.
- Facebook’ta vakit geçirenler en az 1 hafta ara verdiklerinde mutlu hissediyorlar.
- Başkalarıyla iletişim kurmak istiyorsanız, bunu bu platformları kullanmadan yapın.
- Birçok kişi kıskançlık ve hüzün hissediyor.
- Yalnız insanlar için bu platformlar, onlara yalnızca ne kadar yalnız olduklarını gösteriyor…
KISA HİKAYE:
Amerika’da sigorta yaptırmak isteyen bir genç, sigorta firmasına gittiğinde firmanın yüksek para teklifi karşısında şaşırıyor ve firmaya yaşıtlarının bu kadar ödeme yapmadıklarını söylüyor. Firma ise cevap olarak, annesine ait sosyal medya hesaplarından kendisinin sık sık hastalandığını tespit ettiklerini ve bu yüzden böyle bir fiyat teklif ettiklerini söylüyor.
Mahremiyetimize, gizliliğimize ve sosyal yaşamımıza zarar veren bu platformların neler yaptıklarını anlattık, ancak bütün hesaplarımızı kapatıp sadece yüz yüze mi görüşelim artık, ne yapalım yani!
Çözüm : ÖZGÜR YAZILIMI DESTEKLEYİN
Özgür Yazılımlar Ne Sağlar?
Özgür yazılımlar, yazılımın bize ait olmasını sağlar; bizim yazılıma ait olmamızı değil. Özgür olan bir yazılıma sahip olursanız, o yazılıma gerçekten sahip olursunuz.
- Ürün yani program/yazılım tamamen size aittir. Her şeyi siz belirlersiniz.
- Yazılımın/programın nasıl çalıştığını bilirsiniz,
- Programlama bilginiz varsa yazılımı kendinize göre düzenleyebilirsiniz,
- Kopyalayıp arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz,
- Özgür olduğunuzu hissedersiniz,
- …
Özgür Sosyal Medya Yazılımları
1. Signal > WhatsApp
İlk aşama olarak Facebook hesabınızı kapatabilirsiniz ve Facebook’a ait olan WhatsApp uygulamanızı telefonunuzdan kaldırıp, alternatifi olan Signal uygulamasını kurabilirsiniz. Signal uygulamasının kaynak kodlarına ve lisans bilgilerine Github‘tan ulaşabilirsiniz. Ayrıca Signal uygulaması size daha güvenli bir iletişim sağlar, konuşmalarınız uçtan uca şifrelenerek araya girebilecek 3.Şahıslara karşı korunur.
Şimdilik hayatımızın çok içinde olan WhatsApp ve Facebook ile başlayabilirsiniz. İlerleyen zamanlarda vakit buldukça “Özgür Yazılım” üzerine araştırmalar yaparak, kendinizi daha özgür kılabilirsiniz.
2. DuckDuckGo > Google
Google ve Google ürünleri de tıpkı Facebook gibi birçok verinizi kaydeder ve sizi sizden daha iyi tanımaya çalışır. Yaptığınız tüm aramalar ve telefonunuzdaki fotoğraflar kayıt edilerek inancınız, hastalıklarınız, siyasi görüşleriniz, başarılarınız veya kayıplarınız tespit edilmeye çalışılır. Alternatifi olan DuckDuckGo arama motoru ise tamamen anonim olarak kullanmanızı sağlar ve arama geçmişini sunucularında barındırmaz.
Faydalanabileceğiniz Diğer Bağlantılar:
- Özgür Yazılım, Özgür Sohbet
- Neden arkadaşlarıma WhatsApp kullanmayı bırakmaları gerektiğini söyledim?
- Özgür Yazılım Tanımı
Kaynakça:
https://www.theguardian.com/technology/2016/aug/25/whatsapp-backlash-facebook-data-privacy-users